Verwerkingsopdracht ‘Terug naar Oegstgeest’: Stromingsboek 2 (1950-1980)

A. Algemene Informatie

a. Standaardtitelbeschrijving

Titel: Terug naar Oegstgeest

Auteur: Jan Wolkers

Plaats van uitgave: Den Bosch

Jaar van uitgave: 2001

Eerste druk: 1965

Aantal pagina’s: 236

b. Genre

‘Terug naar Oegstgeest’ is een psychologische en daarnaast historische roman. Het boek gaat de jeugd van Jan Wolkers tijdens de vooroorlogse jaren. Wolkers beschrijft hoe deze jaren  hem gevormd hebben.

c. Korte samenvatting

In 'Terug naar Oegstgeest' gaat Jan Wolkers ook werkelijk terug naar Oegstgeest. Hij bezoekt zijn ouders, gaat naar de plek waar hij vroeger werkte en naar het graf van zijn broer. Hij doet veel herinneringen op als hij weer terug gaat, herinneringen aan vroeger. Hij probeert deze herinneringen te verbannen uit zijn hoofd.

Jan Wolkers is geboren op 26 oktober 1925, op de verjaardag van zijn vader. Het gezin is streng gereformeerd, het geloof dat Jan later niet zal volgen. Hij is voor zijn ouders geen makkelijk kind, omdat hij niet het brave jongetje is wat zij van hem verwachten. Doordat het gezin waar Jan in opgroeit erg groot is, moeten Jan en zijn broer noodgedwongen het bed delen. Ze hebben een haat-liefde verhouding, omdat Jan veel bewondering heeft voor zijn broer, maar ook vaak een hekel aan hem heeft. Jan merkt pas hoeveel hij van zijn broer houdt als die is gestorven in de oorlog aan difterie. De herinneringen aan de lagere schooltijd zijn verschillend omdat Jan stiekem verliefd was op juffrouw Vink uit de 1e klas, maar een hekel had aan mevrouw Hakkenberg uit de 2e klas. Door zijn slechte cijfers gaat hij naar een andere school, waar het beter gaat, maar ook daar kan hij niet zo goed opschieten met de leraren. Daarom gaat hij naar de MULO. Daar gaat het ook niet zo goed en Jan besluit te gaan werken in de winkel van zijn vader en moeder, de delicatessenzaak die door het gebrek aan klanten een simpel kruidenierszaakje werd. Na een paar jaar zoekt hij andere baantjes. Eerst werkt hij in het ziekenhuislaboratorium, waar hij de testdieren moet verzorgen. Na een tijdje wordt Jan ontslagen, omdat hij de dieren op gruwelijke wijze vermoordt. Hij gaat werken in de tuin van en boomgaard van een rijke landheer. Hij stopt daarmee omdat hij een beter baantje heeft gevonden bij een lijstenmaker in Leiden. Jan ontdekt dat hij tekenen erg leuk vindt en gaat daarom naar de grafische school in Leiden. Daar krijgt hij een vriendinnetje, maar hun relatie loopt al snel stuk, omdat hij haar niet kan geven wat ze wil.

B. Verwerkingsvragen

a. Kenmerken van de stroming

‘Terug naar Oegstgeest’ behoort tot de naoorlogse literatuur. Enkele kenmerken van deze stroming:

1.     De verhaalopening lijkt willekeurig.

2.     Een chaotische absurde wereld die als uitzichtloos wordt gezien met veel teleurstellingen.

3.     De hoofdpersonen zijn vaak antihelden, maar tonen wel hun ware aard: ze hebben hun eigen normen en doorbreken hiermee taboes op maatschappelijk en seksueel gebied.

b. Kenmerken met voorbeelden toegelicht

Kenmerk 1: Het verhaal ‘Terug naar Oegstgeest’ lijkt inderdaad midden in het verhaal te beginnen. Er wordt namelijk geen inleiding gegeven: er wordt  direct een foto besproken: ‘Het lijkt wel een hut in een boomkruin of de roef van de ark, die kamer met zijn houten wanden, waar die baardige patriarchale gorilla zich te midden van zijn kroost heeft laten fotograferen. Mijn vader staat helemaal rechts op de foto. Een klein jongentje nog. Hij kijkt met een naïeve blik in de lens alsof hij gelooft dat het vogeltje er inderdaad direct uit zal vliegen.’ Pagina 9.

Hier wordt op een uitgebreide manier een foto besproken. Je zit direct in het verhaal en de opening lijkt willekeurig. Of deze willekeurig is, is echter maar de vraag. Door deze foto te bespreken, wordt er namelijk wel direct de achtergrond van de hoofdpersoon besproken.

Kenmerk 2: De hoofdpersoon van het boek beschrijft zijn jeugd inderdaad als een zeer gelovige, bekrompen omgeving met traditionele waarden en normen. Deze wereld ziet hij als redelijk uitzichtloos. Daarnaast krijgt hij met vele teleurstellingen te maken. Zo gaat het meestal niet zo goed op school en hij is ook een beetje in de war wat betreft de liefde.

Kenmerk 3: De hoofdpersoon is niet bepaald een zeer succesvol persoon, maar hij houdt inderdaad wel vast aan zijn eigen normen. Zo blijft hij zeer geïnteresseerd in literatuur en houdt hij erg van tekenen. Ook heeft hij een hang naar seks. Een voorbeeld hiervan staat op pagina 131.

‘Terug naar Oegstgeest’ als exponent van de stroming

‘Terug naar Oegstgeest’ voldoet aan vele kenmerken van de Nederlandse naoorlogse literatuur. Het wordt dan ook inderdaad gezien als een belangrijk boek binnen de naoorlogse literatuur.