A. Algemene Informatie
a. Standaardtitelbeschrijving
Titel: Een nagelaten bekentenis
Auteur: Marcellus
Emants
Plaats van
uitgave: Amsterdam
Jaar van
uitgave: Onbekend
Eerste
druk: 1894
Aantal
pagina’s: 230
b. Genre
‘Een
nagelaten bekentenis’ is een psychologische roman. Je volgt nauw de gedachtes
en gevoelens van de hoofdpersoon: Willem Termeer.
c. Korte
samenvatting
Een nagelaten bekentenis wemelt van de naturalistische
stokpaardjes. De hypergevoelige ikfiguur (Emants vertelt het verhaal consequent
vanuit diens perspectief) heeft zijn vrouw vermoord. En tweehonderd bladzijden
lang volgt hij het spoor terug. Dat Willem Termeer is zoals hij is, is de
schuld van 'de herediteit' - de genen, zeg maar. Van vrije wil is geen sprake.
Hij noemt zichzelf een dégéneré, een mooie 19de-eeuwse term die helaas in
onbruik is geraakt. "Ik kan misschien minder lijden, maar zeker ook minder
genieten dan de gewone, gezonde mens."Net als zijn schepper hoeft Willem Termeer niet te werken, en de leegheid van zijn bestaan gaapt hem elke ochtend aan. Hartstochtelijk verlangt hij naar liefdevolle seks. "O, nog eens in mooie vrouwe-ogen te mogen staren, met echte begeerte te mogen zoenen op weke jonge lippen, de druk te mogen voelen van een zachte, warme hand, mijn armen te mogen klemmen om een heerlijk blanke, zich met verlangen gevende gestalte! En dan eens, ware 't ook maar eens, midden in die zaligheid te mogen fluisteren: ik heb je lief!
Maar zijn maintenee wil geld zien en thuis wacht hem zijn kille Anna, die de dood van hun enige dochtertje niet heeft kunnen verwerken. Zij koestert op haar beurt warme gevoelens voor de buurman, een kwezelachtige godgeleerde - nog tot diep in de 20ste eeuw favoriet personage in de Nederlandse literatuur. Het kost haar uiteindelijk het vege lijf. "Voor één keer genoot ik de illusie me gewroken te hebben op het normale mensdom, op mijn beurt eens te triomferen over de samenleving, die me altijd aan banden gelegd en onthouden had wat me toekwam."
B. Verwerkingsvragen
a. Noteer puntsgewijs de kenmerken van je stroming. Wees zo volledig mogelijk.
‘Een nagelaten bekentenis’ is een naturalistische roman. Enkele kenmerken hiervan:
1. De hoofdfiguur wordt volledig
bepaald door erfelijkheid, opvoeding en milieu.
2. Er is veel belangstelling voor seksualiteit:
er wordt uitgebreid geschreven over zaken als bordeelbezoek, homofilie en zelfbevrediging.
3. Er is sprake van een ik - of
personale verteller.
4. De hoofdpersoon is vaak een zwakke
persoonlijkheid (zwakte/ziekte, somberheid en verveling).
5. In het verhaal wordt de hoofdpersoon
vaak teleurgesteld (bijvoorbeeld in de liefde).
6. Dialogen worden zo echt en
uitgebreid mogelijk beschreven.
Kenmerk 1: Willem Termeer beschrijft door het boek heen zijn persoonlijkheid. Hij vertelt meerdere malen dat hij pogingen doet om te veranderen: om minder laf en mensenschuw te zijn. Dit resulteert in teleurstellingen. Hij ís nu eenmaal zo en hij kan niet veranderen.
Kenmerk 2: In het boek verlangt Willem Termeer naar liefdevolle seks en dit vindt hij niet bij zijn vrouw Anna. Daarom bezoekt hij in de tweede helft van het boek regelmatig Carolien. Op de pagina’s 147-148 wordt bijvoorbeeld dit verlangen beschreven met zijn eerste bezoek aan Carolien.
Kenmerk 3: Het hele verhaal wordt verteld door Willem Termeer (in de ik-persoon dus). Hierdoor beleef je de gedachtes en gevoelens van Willem.
Kenmerk 4: Willem Termeer heeft is zeer mensenschuw en hij is vaak erg somber. Daarnaast verveelt hij zich dag na dag. Een voorbeeld hiervan staat op bladzij 63: ‘Geen spoor meer van mijn vleugje energie. Ik stond pas op uit mijn bed, wanneer ik ’t er niet langer in kon uithouden en ik viel er weer in neer, zodra ik niet meer wist, waar ik onopgemerkt mocht blijven hangen of rondslenteren. Uren lang lag ik op een sofa als verstompt voor me uit te staren en trokken de nevelen, die mijn gedachten omfloersden, soms een ogenblikje op, dan zag ik het leven bij het licht van mijn koude jaloezie van lles en alles, dan was ik me alleen bewust van een alomvattend haten. Akelig ledige dagen! Geen sprankje belangstelling in wat dan ook!’
Kenmerk 5: In de loop van het verhaal vestigt Termeer zijn hoop op een huwelijk. Hij hoopt dat hij hierdoor toch nog gelukkig wordt. Daarom trouwt hij met Anna, maar hij wordt hierin zwaar teleurgesteld. Termeer verlangt echt liefde, terwijl Anna alleen haar plicht doet: het huwelijk vervullen. Een voorbeeld hiervan staat op pagina 83: ‘Wat een teleurstelling voor iemand, die gerekend had op een warme, angstig klemmende handdruk, op een lange, doordringende, zich gevende blik, op een extatisch ineensmelten van twee emoties, op een samen omhoog-zweven van twee zielen, weggedragen uit het vijandige mensdom door de golvingen van een erotische muziek!
’t Was of een straal van nuchter wit daglicht eensklaps neerschoot in de mystiek kleurige theater-pracht van mijn fantasieën.’
Kenmerk 6: In het verhaal worden dialogen inderdaad uitgebreid beschreven. De dialogen beslaan vaak hele bladzijdes.
c. Leg uit in welke mate het door jou gekozen boek een exponent is van de desbetreffende stroming.
‘Een nagelaten bekentenis’ is een typische naturalistische roman. Het voldoet aan vele kenmerken van het naturalisme en het fatalisme speelt een zeer grote rol in het verhaal. ‘Een nagelaten bekentenis’ wordt dan ook vaak gezien als een zeer belangrijk boek binnen het naturalisme.
